ทางออกการศึกษาไทย ในมุมมอง ดร.ประสพสุข ฤทธิเดช

ปัญหาการศึกษาไทยถือเป็นปัญหาที่เรื้อรังมายาวนานในสังคมไทย ไม่ว่าจะอดีตหรือปัจจุบัน ปัญหาที่เกี่ยวข้องกับการศึกษาไทยก็ยังไม่ได้รับการแก้ไขอย่างจริงจังเสียที คำตอบที่ยังค้างคาใจของประชาชนคนไทย ซึ่งส่วนใหญ่ต่างก็เคยอยู่ในระบบการศึกษาในบริบทต่าง ๆ มาแล้วทั้งสิ้น  ผู้ที่จะไขข้อสงสัยได้ดีที่สุดคงจะหนีไม่พ้นผู้ที่คลุกคลีอยู่ในแวดวงการศึกษามาอย่างยาวนาน และเป็นผู้ที่เห็นวิวัฒนาการ จุดเด่นและจุดด้อยของการศึกษาไทย หนังสือพิมพ์ “สื่อมวลชน” ขอนำเสนออีกหนึ่งมุมมองจาก ดร.ประสพสุข ฤทธิเดช รองผู้อำนวยการสถาบันแผนและวิจัย มหาวิทยาลัยราชภัฏมหาสารคาม ผู้เป็นอีกหนึ่งบุคคลสำคัญในการขับเคลื่อนการศึกษาไทยในอนาคต

ปัญหาการศึกษาไทยที่แท้จริง 

มันก็มีปัญหาอยู่หลายลักษณะ ไม่ว่าจะเป็น ผู้ปกครอง สื่อ และนวัตกรรมต่าง ๆ แต่ปัญหาที่หนักมากที่สุดคงจะเป็นปัญหาเรื่องทรัพยากรมนุษย์ ตัวครูผู้สอนเอง ปัญหาที่สองคือ ปัญหาที่ตัวนักเรียน อีกส่วนหนึ่งก็คือปัญหาด้านงบประมาณ เพราะโรงเรียนขนาดใหญ่จะได้งบประมาณจำนวนมาก โรงเรียนขนาดเล็กได้งบประมาณน้อย ทำให้ไม่สามารถพัฒนาระบบต่าง ๆ ในโรงเรียนได้มากนัก

แนวทางการแก้ไขปัญหาการศึกษาไทยควรทำอย่างไร  

จะต้องใช้การกระจายอำนาจ ให้แต่ละโรงเรียนมีส่วนจัดการเอง โดยส่วนกลางเป็นเพียงคนตรวจสอบ ประเมินผล ติดตามผล และให้ข้อเสนอแนะ  โดยให้การชื่นชมกับผลงานที่แต่ละโรงเรียนได้จัดทำขึ้น ไม่ใช่ใช้ระบบการสั่งการมาจากส่วนกลางว่าต้องการโรงเรียนระดับโลกหรือ world class แต่ต้องให้เป็นความต้องการของโรงเรียนเป็นหลัก ทุกภาคส่วนมีโอกาสแสดงความคิดเห็น และได้ทำงานร่วมกันอย่างแท้จริง รวมไปถึงการให้โรงเรียนเป็นนิติบุคคลเท่าเทียมกัน ทั้งโรงเรียนขนาดใหญ่ และขนาดเล็ก วิธีแก้ปัญหาที่ชัดเจนที่สุดคือควรกระจายงบประมาณให้โรงเรียนขนาดใหญ่และขนาดเล็กเท่า ๆ กัน แล้วให้แต่ละโรงเรียนพัฒนาตามแนวทางที่ต้องการ ก็จะสามารถแก้ปัญหาการศึกษาไทยได้ในระดับหนึ่ง

แต่ปัจจุบันงบประมาณกลับกระจุกตัวอยู่ที่โรงเรียนขนาดใหญ่ โรงเรียนขนาดเล็กไม่มีโอกาสได้งบประมาณเท่าโรงเรียนใหญ่ ถึงแม้รัฐบาลจะบอกว่าโรงเรียนขนาดเล็กต้องรวมศูนย์ช่วยเหลือกัน ใช้บุคลากรร่วมกัน แต่ในความเป็นจริงมันเป็นไปไม่ได้  เพราะโรงเรียนขนาดเล็กบางแห่งก็อยู่ห่างไกลกัน  ไม่สามารถมาทำกิจกรรมร่วมกันได้

การปฏิรูปการศึกษาไทยควรเป็นไปในทิศทางไหน    

ถ้าจะปฏิรูปการศึกษา ต้องปฏิรูปที่ตัวครูผู้สอนก่อน ฉะนั้นครูจึงเป็นปัญหาที่สำคัญมากที่สุด สำคัญตรงที่ครูโรงเรียนขนาดเล็กสอนไม่ครบชั้นเรียน สอนไม่ตรงตามสาขาวิชาที่ตนเองเรียนจบมา บางแห่งมีครูผู้สอนไม่เพียงพอกับจำนวนนักเรียน นอกจากนั้น โรงเรียนยังมีภาระงานอื่น ๆ จากภายนอก โดยมีหลาย ๆ หน่วยงานเข้าไปใช้บริการสถานศึกษา ไม่ว่าจะเป็นหน่วยงานกระทรวงมหาดไทย หน่วยงานสาธารณสุข ก็จะนำงานมาให้ครูทำเพิ่ม แต่จริง ๆ แล้วครูควรจะมีบทบาทในเรื่องการเรียนการสอนให้เต็มเวลา เต็มหลักสูตรมากกว่า

แนวโน้มการศึกษาไทยในอนาคตควรจะเป็นไปในรูปแบบใด 

รัฐควรที่จะกระจายอำนาจลงมาสู่ชุมชนให้มากที่สุด โดยให้แต่ละเขตพื้นที่จัดการศึกษาเอง ไม่ใช่กระจุกอำนาจไว้เฉพาะส่วนกลาง แล้วให้ส่วนกลางออกแบบการเรียนรู้ ควรให้ชุมชนกับเขตพื้นที่ออกแบบการเรียนรู้ร่วมกัน ให้ส่วนกลางมีบทบาทเพียงสนับสนุนและติดตามผล ควรจัดเนื้อหาหลักสูตรให้ได้หลายระดับ โดยมีทั้งทักษะชีวิต ทักษะทางสังคม และทักษะอาชีพ ให้เป็นไปตามความต้องการของเด็กในแต่ละระดับชั้นเรียน ไม่ว่าจะในระดับประถมศึกษา มัธยมศึกษา และอาชีวศึกษา เพราะเด็กบางกลุ่มอาจจะชอบในเรื่องทักษะอาชีพ เด็กบางกลุ่มอาจจะชอบในเรื่องการแข่งขัน

ทางออกของการศึกษาไทยที่แท้จริงจะเกิดขึ้นได้ จำเป็นต้องได้รับความร่วมมือจากบุคลากรในแวดวงการศึกษา หากขาดคนใดคนหนึ่งไป ทางออกของการศึกษาคงมองไม่เห็นทาง และการปฎิรูปการศึกษาในอนาคตอาจไม่เกิดขึ้น 

เรื่องและภาพ ชุติกาญจน์  บำรุง