หนึ่งหลักสูตรหนึ่งชุมชน รายวิชาเพื่อประโยชน์ชุมชนและนิสิต

“หนึ่งหลักสูตรหนึ่งชุมชน” เป็นรายวิชาที่สังกัดสำนักศึกษาทั่วไป มหาวิทยาลัยมหาสารคาม แจกจ่ายให้ทุกคณะได้เรียนตามหลักสูตรของตนเอง โดยอยู่ในหมวดสหศึกษา มีจุดประสงค์เพื่อให้นิสิตมีความรู้ความสามารถ มีความเป็นผู้นำ เป็นที่พึ่งของสังคม เพื่อพัฒนาชุมชนให้เกิดการเรียนรู้และมีส่วนร่วม ซึ่งยึดหลักปรัชญาของมหาวิทยาลัยที่ว่า ‘พหูนํ ปณฺฑิโต ชีเว’ ผู้มีปัญญาพึงเป็นอยู่เพื่อมหาชน

ผศ.ดร.ฉันทนา เวชโอสถศักดา คณะวิทยาการสารสนเทศ มหาวิทยาลัยมหาสารคาม หนึ่งในอาจารย์ที่สอนรายวิชาดังกล่าว ได้อธิบายว่า ประโยชน์ที่ผู้เรียนได้รับจากวิชานี้ ยกตัวอย่างเช่น การลงพื้นที่ทำประโยชน์ร่วมกับชุมชน อย่างกิจกรรมการทาสีเครื่องเล่น นิสิตอาจมองแค่ได้รู้จักการเข้าหาชุมชน แต่แท้จริงต้องการให้เกิดการทำงานร่วมกันของทั้งสองฝ่าย ซึ่งนิสิตจะได้เรียนรู้และมีทักษะการสื่อสารโดยไม่รู้ตัว ถ้านิสิตผสมสีไม่เป็นก็ถามชาวบ้าน ชาวบ้านอาจไม่เข้าใจในจุดนี้ก็ถามนิสิต นี่คือสิ่งที่เราได้กลับมา แต่นิสิตอาจไม่มองว่าสิ่งนี้คือประโยชน์

“ปัญหาจริงๆ แล้วอยู่ที่นิสิตแต่ละคน เนื่องจากเรียนเป็นกลุ่มใหญ่ไม่สามารถเข้าถึงได้ทุกคน จึงให้หัวหน้ากลุ่มประเมินการทำงานของสมาชิกในกลุ่มกันเอง ซึ่งนิสิตต่างก็หวังเพียงแค่คะแนนเท่านั้น ได้คะแนนแล้วทุกอย่างก็จบ และในรุ่นแรกได้นำเข้ามาให้นิสิตเรียนตอนปี 1 ต้องการให้นิสิตได้เข้าใจในสาขาที่ตัวเองเรียนมากยิ่งขึ้น แต่วิชานี้ให้เรียนเร็วเกินไป ดังนั้น อาจารย์จึงพยายามปรับหลักสูตรให้พอดีและเข้ากับนิสิต ซึ่งในรุ่นถัดมาได้ให้นิสิตเรียนตอนปี 2 ส่วนผลตอบรับจากนิสิต อาจารย์ว่าเด็กชอบ ชอบเพราะวิชานี้มีวิธีการเรียนการสอบที่สบาย ไม่ต้องจดอะไรมากเนื่องจากเป็นวิชาที่ต้องลงมือปฏิบัติ แต่นิสิตจะนำไปใช้ได้มากน้อยแค่ไหนก็ขึ้นอยู่กับตัวนิสิตเอง” ผศ.ดร.ฉันทนา กล่าว

ด้านแหล่งข่าวซึ่งเป็นนิสิตชั้นปี 3 คณะการท่องเที่ยวและการโรงแรม มหาวิทยาลัยมหาสารคาม เล่าว่า  ขณะนี้กำลังเรียนรายวิชานี้และเป็นช่วงลงพื้นที่ อาจารย์ให้ลงพื้นที่เพียง 3 คน ส่วนสมาชิกที่เหลือก็เรียนตามปกติ ซึ่งไปนั่งในห้องเพื่อเช็คชื่อเท่านั้น น่าจะเอาเวลาในช่วงนี้ไปทำอย่างอื่นมากกว่า และไม่เห็นประโยชน์ตามจุดประสงค์ของรายวิชา และที่สำคัญเป็นเพียงวิชาเลือกแต่กลับบังคับให้ทุกคนเรียน

นิสิตปี 2 คณะวิทยาการสารสนเทศ สาขานิเทศศาสตร์ บอกว่า กิจกรรมที่ทำในรายวิชานี้ คือการแยก  ถ้วย ชาม ช้อน ซ้อม หลังจากทานอาหารเสร็จ ซึ่งเหมือนว่ายังไม่ค่อยเข้าใจในรายวิชานี้ เพราะชื่อวิชา คือหนึ่งหลักสูตรหนึ่งชุมชน แต่กลับให้ทำในมหาวิทยาลัย ค่าใช้จ่ายก็ต้องออกกันเอง ประโยชน์ที่ได้รับก็ไม่มีอะไรที่เห็นได้ชัดเจน

ในขณะที่แหล่งข่าวซึ่งเป็นนิสิตชั้นปี 2 คณะวิทยาการสารสนเทศ มหาวิทยาลัยมหาสารคาม ให้ข้อมูลว่า การลงชุมชนทำให้ได้เรียนรู้วัฒนธรรมของชุมชน ซึ่งหาไม่ได้ในห้องเรียน ได้เรียนรู้การแก้ปัญหาและนำความรู้ไปพัฒนาชุมชน ได้ทำงานร่วมกับเพื่อนต่างสาขา ทำให้เข้าใจศาสตร์แต่ละสาขาเพิ่มเติม นอกจากศาสตร์ที่เราเรียน และทำให้สามารถปรับตัวให้เข้ากับการทำงานของแต่ละศาสตร์มากขึ้น ซึ่งปัญหาการทะเลาะกันเพราะไม่เข้าใจกันของศาสตร์อื่นก็จะลดลง

แท้จริงแล้วทุกรายวิชามีจุดประสงค์ที่เอื้อให้เกิดประโยชน์ต่อผู้เรียน แต่ในบางครั้งทั้งตัวนิสิตกับอาจารย์ผู้สอนอาจมีความเข้าใจที่ไม่ตรงกัน จึงทำให้ผู้เรียนปล่อยปะละเลยประโยชน์ที่ตัวเองและชุมชนควรจะได้รับ จากความคิดเห็นของนิสิตที่ได้เรียนมีทั้งในด้านบวกและด้านลบ เหล่านั้นอาจเป็นสาเหตุให้รายวิชาหนึ่งหลักสูตรหนึ่งชุมชนนี้ไม่บรรลุตามจุดประสงค์อย่างแท้จริง