“สวัสดี ยูสเซอร์” เสียงเอ่ยทักทายยูสเซอร์อื่นที่ผ่านการการยืนยันตัวเข้ามายังแอพลิเคชั่น Bigo live ซึ่งปัจจุบันกำลังได้รับความนิยมในกลุ่มวัยรุ่นหรือเฉพาะกลุ่มคนที่ชอบการแพร่ภาพสด ทั้งแสดงออกด้านความสามารถบอกว่าตนกำลังทำกิจกรรมอะไร อยู่ที่ไหน หรือบางทีเพียงเพื่อแก้เหงา และยังเป็นช่องทางการหารายได้อีกด้วย
ทั้งนี้ ในความหมายของ Bigo live เป็นแอพลิเคชั่น Video Streaming ที่นำเข้าจากประเทศสิงค์โปร เป็นสังคมออนไลน์แบบใหม่เพื่อเปิดช่องทางให้ผู้ใช้ได้แสดงความสามารถต่าง ๆ และมีผู้ชมสามารถแสดงความคิดเห็นตอบโต้ได้โดยทันที ผู้ใช้ในต่างประเทศจึงมักนิยมนำมาเป็นช่องทางในการเผยแพร่ความสามารถ
หากมองย้อนกลับไป คนไทยเริ่มรู้จักแคมฟรอก แอพลิเคชั่นรุ่นเก่า แอพลิเคชั่นที่สามารถแลกเปลี่ยนภาพและเสียงผ่านอินเตอร์เน็ต แต่ประเทศไทยกลับได้รับการวิพากษ์วิจารณ์ถึงการใช้งานในทางลามกอนาจาร จนทำให้ได้รับการจัดแยกโซนเฉพาะเป็น CamfrogThailand ซึ่งปรากฏเห็นอยู่ลาง ๆ แล้วว่า คนไทยสามารถที่จะพูดคุยกับบุคคลอื่นที่ไม่เคยรู้จักกันมาก่อนอย่างสนิทสนม และเริ่มอยากเป็นที่รู้จักในโลกออนไลน์มากขึ้น จนกระทั่ง Facebook พัฒนาเป็นการให้บริการ Facebook Live หรือการแพร่ภาพสดผ่านเฟซบุ๊ค นับว่าได้รับการตอบรับอย่างดีจากผู้ใช้บริการ ทั้งในด้านประโยชน์ต่อสังคมและธุรกิจ รวมไปถึงการแสดงออกทางพฤติกรรมที่ไม่เหมาะสม
บีโก้แก้เหงาและสร้างเงิน
นางสาวแสงระวี จันทร์สคราญ เจ้าของแบรนด์ผลิตภัณฑ์อาหารเสริมลดน้ำหนัก Fitlock ผู้ใช้แอพลิเคชั่น Bigo live เล่าว่า เริ่มเล่นแอพลิเคชั่น Bigo live เพราะมีผู้แนะนำ ทำให้มีคนรู้จักเพิ่มขึ้น ทั้งยังเป็นช่องทางในการโปรโมทสินค้าโดยไม่เสียค่าโฆษณา มีการแนะนำงาน แต่ทุกครั้งที่เล่นจะเจอผู้ชมขอให้โชว์หน้าอก อวัยวะเพศ ต้องรู้จักระมัดระวังตัว เพราะมีคนชอบก็ต้องมีคนเกลียด หรือหวังอย่างอื่น และมีกลุ่มคนที่ชอบบันทึกการแพร่วิดีโอ แล้วนำไปลงเว็บไซต์ Youtube ส่วนตนก็ปล่อยให้เรื่องผ่านไป ไม่สนใจ เพราะคนที่ติดตามจะชอบที่ตัวตน มีการทักทายสำหรับผู้ชมที่เข้ามาใหม่
นางสาวแสงระวี เล่าต่อว่า แอพลิเคชั่น Bigo live สามารถนำยอดผู้ติดตามหรือที่เรียกว่าถั่ว แลกเป็นเงินได้ถึง 15 เปอร์เซ็นของจำนวนผู้ติดตาม โดยต้องเซ็นสัญญากับทางบริษัทหรือผ่านอีเมล์ มีสังกัด จากนั้น
สามารถแลกเงินได้ผ่านหน้าแอพลิเคชั่น ซึ่งส่วนใหญ่จะเล่นแอพลิเคชั่น Bigo live เพื่อเงิน เพราะขณะนี้มีกิจกรรม ถ้าชนะที่หนึ่งจะได้เงินรางวัลมากถึง 360,000 ต่อเดือน
นางสาวอภิสรา สวัสดี อาชีพพริตตี้ ผู้ใช้แอพลิเคชั่น Bigo live เล่าให้ฟังว่า รู้จักแอพลิเคชั่นผ่านทางเฟซบุ๊คส่วนตัว ที่เล่นเพราะชอบพูดคุยขายของและรีวิวเครื่องสำอาง เวลาว่างจะไลฟ์ บ่อยครั้งพบผู้ชมที่ชอบขอดูหน้าอก บางคนขอมีเพศสัมพันธ์ ส่วนตัวไม่เคยสร้างแฟนคลับ เพราะส่วนใหญ่คนจะเข้ามาดูแล้วตัดสินใจติดตาม และไม่ทราบว่ามาจากไหนเหมือนกัน แต่ยอดผู้ติดตามสามารถนำไปแลกเป็นเงิน แลกเป็นไอคอนเพชรได้ ส่วนใหญ่คนดูชอบเซ็กซี่ ตลก ไม่เหงา มีเพื่อนคุย และได้เงินด้วย
ยูสเซอร์ส่งไอคอนเป็นกำลังใจ
นายเดโชพล นคะจัด ผู้ชมแอพลิเคชั่น Bigo live เล่าว่า “เพื่อนแนะนำให้รู้จักแอพลิเคชั่น Bigo live ส่วนใหญ่ชอบเข้ามาดูคนเล่นกีต้าร์ เพียงวันละครั้ง ไม่เคยแสดงความคิดเห็นตอบโต้กับผู้ไลฟ์ เคยดูคนที่ไลฟ์แบบแต่งตัวไม่สุภาพ คิดว่าที่คนที่ไลฟ์ทำเพียงอยากได้ของขวัญ และอาจจะเหงา อยากให้มีคนสนทนาตอบโต้ด้วย มีหลายคนที่ชอบแสดงความคิดเห็นหยาบคาย จึงอยากให้มีระบบป้องกันสิ่งที่ไม่เหมาะสม ดำเนินการบล็อกหรือแบนยูสเซอร์ที่แต่งตัวไม่เหมาะสม และคิดว่าบริษัทควรมีส่วนดูแลโดยมีการรับแจ้งการใช้งาน Bigo live”
นายโก้ (นามสมุติ) ผู้ชมแอพลิเคชั่น Bigo live แสดงความคิดเห็นว่า เริ่มรู้จักแอพลิเคชั่น Bigo live จากการแชร์ของเพื่อนในเฟซบุ๊ค และเข้าดูคนอื่นไลฟ์ 1-3 ครั้งต่อวัน ช่วงพักงานและก่อนนอน จะเลือกชมเฉพาะห้องประจำที่เคยดู สำหรับผู้ที่ไลฟ์แบบนุ่งน้อยห่มน้อย จะเลือกดูเฉพาะบุคคลที่มีการติดตามในระดับต้น ๆ หรือบางทีสนใจเพราะเพื่อนแชร์ ไม่แสดงความคิดเห็นเวลากำลังชมคนที่กำลังไลฟ์ เคยส่งไอคอนแต่ต้องซื้อด้วยเงิน โดยการแลกซื้อมี 3 ช่องทาง คือ 1. ผ่าน SMS โทรศัพท์มือถือ 2. บัตรเครดิตหรือเอทีเอ็มที่มี Visa 3. ผ่านบัตรเติมเงินโทรศัพท์ เพราะเป็นเหมือนการแสดงความชื่นชมหรือให้กำลังใจผ ส่วนผู้ไลฟ์สามารถแลกเปลี่ยนเป็นเงินสดได้จำนวนหนึ่ง หลังจากบริษัทหักส่วนแบ่ง อีกทั้งนำไปคิดเป็นคะแนนประสิทธิภาพของผู้ไลฟ์ ซึ่งมีโอกาสได้รับโบนัสรายเดือนจากทางบริษัท
“ส่วนตัวคิดว่าสิ่งที่ผู้เล่นแอพลิเคชั่น Bigo live เป็นสิทธิและความชอบส่วนบุคคลในการแสดงออกและส่วนใหญ่เพียงต้องการหาคนคุยแก้เหงา หาอะไรทำในเวลาว่าง แต่ทุกสังคมย่อมมีกฎระเบียบ แนวทางการปฏิบัติ ดังนั้น ควรเป็นหน้าที่ของบริษัทผู้นำเข้าแอพลิเคชั่น Bigo live ในการให้ผู้ใช้รักษากฎระเบียบ” นายโก้ กล่าวทิ้งท้าย
สังคมไทยกับโรคเรียกร้องความสนใจ
อาจารย์อรรควิช จารึกจารีต อาจารย์ประจำคณะจิตวิทยา มหาวิทยาลัยเกษมบัณฑิต ให้ข้อมูลว่า การที่วัยรุ่นไทยชอบแพร่ภาพสดนั้นเกิดได้จากหลายสาเหตุ โดยทั่วไปเมื่อบุคคลเจอเรื่องราวหรือเหตุการณ์ดี ๆ ที่น่าสนใจ น่าประทับใจ ย่อมอยากเล่าและถ่ายทอดความรู้สึกนั้นให้ผู้อื่นได้รับรู้ แม้แต่ในกรณีของเรื่องที่เป็นทุกข์ บางคนต้องการคนเข้าใจ ต้องการผู้รับฟังการกำหนดตัวตนผ่านการแพร่ภาพสดนั้น ไม่ตรงกับตัวตนจริง ๆ อาจทำให้เกิดปัญหาการหลอกตัวเอง เช่น บางคนแพร่ภาพสดการใช้ชีวิตหรูหรา ทั้งที่จริงไม่ได้ใช้ชีวิตแบบนั้น หรือบางคนเอาแต่เลียนแบบผู้อื่นจนลืมตัวตนที่แท้จริงของตนเอง หรือบางคนสร้างตัวตนใหม่เพื่อต้องการการยอมรับจากคนที่ชอบ อาจนำไปสู่การรับรู้ตนเองผิดพลาด หรือรับรู้ตนเองไม่ตรงกับความเป็นจริง ซึ่งส่งผลต่อปัญหาบุคลิกภาพหรือปัญหาทางจิตได้ ในทางจิตวิทยามนุษย์จะต้องการเห็นคุณค่าในตนเอง และต้องการให้ผู้อื่นเห็นคุณค่า (Esteem Needs)
อาจารย์ประจำคณะจิตวิทยา กล่าวต่อว่า สำหรับคนที่ต้องแพร่ภาพสดตลอดหรือติดมากนั้น ส่วนหนึ่งเนื่องจากเมื่อบุคคลได้ทำกิจกรรมที่ชอบ ในกรณีนี้คือการแพร่ภาพสดในเรื่องต่าง ๆ เช่น ร้องเพลง ท่องเที่ยว ได้ทำสิ่งที่ท้าทาย ได้ทำสิ่งที่สบายใจ ได้รับประสบการณ์ที่ดี หรือการได้รับคำชมจากการแพร่ภาพสด สมองจะหลังสารสื่อประสาทกลุ่มที่กระตุ้นสมอง เช่น โดปามีน เอนโดรฟิน เซโรโตนิน ซึ่งทำให้อารมณ์ดีและมีความสุข จึงอยากทำกิจกรรมการแพร่ภาพสดเหล่านี้อีก
อาจารย์อรรควิช ให้ข้อมูลเพิ่มเติมว่า ส่วนหนึ่งมาจากการปล่อยปละละเลย ขาดความรัก ความเอาใจใส่ เพราะเมื่อเด็กขาดความรักจากครอบครัว อาจนำไปสู่การแสวงหาความรักจากบุคคลอื่น โดยเฉพาะวัยรุ่นซึ่งเป็นวัยที่ต้องการความเข้าใจ ดังนั้นถ้าเขาได้ไปอยู่ในที่ที่เขาได้รับความรัก ได้รับความเข้าใจ แม้จะเป็นคนที่ไม่รู้จัก แต่สามารถทำให้เขามีความสุข และยึดติดกับสิ่งนั้นได้ นอกจากนี้ การเลี้ยงดูแบบควบคุมมากเกินไป อาจทำให้เด็กเครียดและอยากหาทางระบายออก นำไปสู่การระบายด้วยวิธีพูดผ่านสื่อ หรือแพร่ภาพสด ถ้านำไปใช้ไม่ตรงตามเป้าหมายหลักของ Bigo live ที่ต้องการให้ผู้ใช้ได้แสดงทักษะความสามารถต่าง ๆ แบบสด ๆ และโต้ตอบกันได้ ก็คงจะต้องเรียกว่านำไปใช้อย่างไม่เหมาะสม ซึ่งเทคโนโลยีก็เหมือนดาบสองคม ถ้าใช้อย่างไม่เหมาะสมก็จะส่งผลเสียตามมาได้
“นอกจากนี้ ยังอาจทำให้เกิดอันตรายจากการถูกล่อลวง หรืออันตรายจากมิจฉาชีพในรูปแบบต่าง ๆ เพราะการแพร่ภาพสด เช่น วันนี้อยู่คนเดียว และบอกถึงสถานที่และรายละเอียดต่าง ๆ ไว้ชัดเจน ก็สามารถทำให้มิจฉาชีพเข้าถึงได้ง่าย และเป็นอันตรายต่อชีวิตและทรัพย์สินทั้งพ่อแม่ ผู้ปกครอง และครู ควรให้ความเอาใจใส่และความเข้าใจกับวัยรุ่น อย่ามองวัยรุ่นว่าเป็นวัยแห่งปัญหา อย่าเปรียบเทียบลูกกับคนอื่น ๆ เพราะจะทำให้เด็กไม่เห็นคุณค่าของตนเองหรือไม่อยากเป็นตัวเองควรใช้เหตุผลในการพูดคุย รวมทั้งสอนและปลูกฝังให้เด็กมีทักษะการคิด ทั้งการคิดอย่างมีวิจารณญาณและการคิดอย่างสร้างสรรค์ เพื่อให้เด็กสามารถคิด ประเมิน ตัดสินใจในเรื่องต่าง ๆ ได้อย่างมีเหตุผล” อาจารย์อรรควิช กล่าวทิ้งทาย
แอพลิเคชั่นพัฒนา กฎหมายตามไม่ทัน
อาจารย์จตุภูมิ จวนชัยภูมิ อาจารย์ประจำภาควิชาเทคโนโลยีสารสนเทศ คณะวิทยาการสารสนเทศ มหาวิทยาลัยมหาสารคาม ให้ความรู้ว่า เทคโนโลยีของแอพลิเคชั่น Bigo live มีลักษณะคล้ายกับ Facebook live และจุดเด่น คือ การมีเฉพาะ VDO live แต่ระบบสแกนหรือป้องกันความไม่เหมาะสมยังคงไม่มี เมื่อมีขึ้นอาจจะทำให้การส่งสัญญาณอินเทอร์เน็ตช้าลง เนื่องจากต้องทำการประมวลข้อมูลของผู้ใช้ ขึ้นอยู่ว่าแอพลิเคชั่น Bigo live จะให้ระบบ Application program interface (API) มาเสริมในส่วนของการป้องกันสิ่งที่ไม่เหมาะสมหรือไม่ เพราะผู้ใช้คิดว่าพื้นที่ในการแสดงออกบนสื่อออนไลน์เป็นเสรีภาพ เป็นสิทธิของผู้ใช้ ถึงจะมีระบบป้องกันสิ่งที่ไม่เหมาะสมหรือการแบน ในทางกฎหมายยังถือเป็นเรื่องยากที่จะเข้ามาดำเนินการ
อาจารย์จตุภูมิ เล่าต่อว่า เทคโนโลยีที่พัฒนาขั้นในปัจจุบันมีทั้งด้านบวก ในแง่ของความสะดวก รวดเร็วในการสื่อสาร ด้านลบ เมื่อเทคโนโลยีถูกพัฒนาเป็นการแพร่วิดีโอออนไลน์ได้ทันที โอกาสพบสิ่งไม่เหมาะจะมากขึ้น โดยเฉพาะกลุ่มเด็กที่กำลังย่างเข้าสู่วัยรุ่นซึ่งขาดการยั้งคิดและมักจะทำตาม โดยขาดการพิจารณาความเหมาะสมด้วยคนไทย ชอบปฏิบัติในสิ่งที่ตรงข้ามกัน อยากได้ยอดคนติดตาม ทั้งนี้ อยู่ที่จิตใต้สำนึกว่าผู้ใช้จะนำไปใช้เพื่อเป็นช่องทางแสดงออกถึงความสามารถ หรืออยากแสดงออกทางด้านที่ไม่เหมาะสม
ร.ต.อ.รัตนพล บั้งเงิน รองสารวัตรสอบสวน สถานีตำรวจภูธรแม่จัน ต.แม่จัน อ.แม่จัน จ.เชียงราย ให้ข้อมูลว่า ปัจจุบันมี 2 หน่วยงานหลักที่รับผิดชอบดูแลเกี่ยวกับเทคโนโลยีสารสนเทศ คือกระทรวงเทคโนโลยีสารสนเทศและการสื่อสารและสำนักงานตำรวจแห่งชาติ โดยจะมีศูนย์สารสนเทศที่คอยดูแล ในทางกฎหมาย ในกรณีของแอพลิเคชั่น Bigo live หากมีการกระทำเกี่ยวกับลามกอนาจาร แม้จะเป็นสิทธิที่สามารถแพร่ภาพสด ตามกฎหมายให้กระทำได้ไม่ถึงขั้นผิดกฎหมาย ผิดกฎหมายคือโชว์อวัยวะภายในร่างกายที่ไม่เหมาะสม หรือนำของลับมาเผยแพร่ต่อสาธารณะ เป็นการกระทำที่ผิดกฎหมายอาญา ดังนั้น ผู้ที่ดำเนินการแก้ไขคือหน่วยงานที่มีส่วนเกี่ยวข้องในการดูแลรับผิดชอบเรื่องเทคโนโลยีสารสนเทศโดยตรง
ร.ต.อ.รัตนพล กล่าวต่อว่า ในส่วนของประชาชนทั่วไปถ้าหากพบการแสดงออกที่ไม่เหมาะสมสามารถจะแจ้งกับตำรวจท้องที่ แต่ในกรณีที่โดนคุกคามทางกริยาหรือวาจา สามารถดำเนินคดีได้ แต่ผู้ที่โดนกระทำหากพบว่ามีการเผยแพร่ภาพหรือวิดีโอที่ล่อแหลมจริง จะถือว่ามีส่วนร่วมในการกระทำความผิด เคยมีกรณีที่เจตนาทำการลามกอนาจร ทางเจ้าพนักงานได้ดำเนินคดีมาหลายรายแล้ว กรณีที่มีการอัดคลิปลงในยูทูปหลังแพร่ภาพสดจากแอพลิเคชั่น Bjgo live ถือว่ามีส่วนร่วมในการกระทำความผิด ในส่วนของบริษัทหากปล่อยแอพลิเคชั่นที่เข้าข่ายทำให้เกิดการลามกอนาจารก็สามารถตักเตือนได้โดยตัวผู้พบเห็น หรือแจ้ง
กับหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง ปัจจุบันทางกระทรวงเทคโนโลยีสารสนเทศและการสื่อสารและสำนักงานตำรวจแห่งชาติ ร่วมมือกันในการตรวจการกระทำความผิดและกำลังพัฒนากฎหมายเพื่อให้ทันกับกระแสเทคโนโลยีที่เปลี่ยนแปลง
ไม่ว่าการพัฒนาแอพลิเคชั่นใหม่ นอกจาก Bigo live จะเกิดขึ้นเพื่อตอบสนองความต้องการหรือความกระหายของผู้บริโภคมากแค่ไหน แต่ปัญหาในสังคมออนไลน์ก็เป็นเหมือนดาบสองคม ดังนั้น การหาทางออกในเรื่องนี้อาจไม่จำเป็น หากตัวผู้บริโภคยังไม่สามารถตระหนักถึงประโยชน์หรือโทษนั้นได้จริง ๆ
