ชาวบ้านหวั่นขยะอิเล็กทรอนิกส์ก่อสารตะกั่ว ร้องทางการสร้างระบบเผาขยะตามมาตรฐาน นักวิชาการเตือนเสี่ยงรับสารตะกั่วเข้าร่างกาย หากสูดดมเกิน 2 มิลลิกรัมต่อวัน เกรงเกิดพิษเรื้อรังทำลายสมอง ตับและไต ส่งผลกระทบในระยะยาว
นายบุญเหลือ กงทิพย์ ผู้ใหญ่บ้านหนองเม็ก หมู่ 4 ตำบลโคกสะอาด อำเภอฆ้องชัย จังหวัดกาฬสินธุ์ กล่าวว่า ตนทำอาชีพรับซื้อของเก่ามาได้ 2 เดือน เพราะเห็นว่าเป็นอาชีพสุจริต ไม่ได้ลักขโมยและมีรายได้ที่ดีพอสมควร คนในชุมชนก็ประกอบอาชีพนี้กันเป็นส่วนใหญ่ โดยรับขยะอิเล็กทรอนิกส์มาจากทุกจังหวัดในประเทศไทย ยกเว้น 3 จังหวัดชายแดนภาคใต้ แต่ไม่มีการรับขยะจากต่างประเทศเข้ามา ส่วนขยะที่รับเหมามาจากห้างสรรพสินค้าจะนำมาคัดแยกอยู่ที่โรงงานกลางทุ่งนา คัดแยกเสร็จก็นำส่งกลับคืนโรงงานของห้าง
จุดเริ่มต้นของความเสี่ยง เกิดจากการที่ร่างกายได้สัมผัสกับสารตะกั่ว และการอยู่ในสภาพแวดล้อมที่เต็มไปด้วยขยะอิเล็กทรอนิกส์ ขยะที่สร้างรายได้ให้กับคนในชุมชน แต่ในทางกลับกันก็เป็นภัยเงียบที่ค่อยๆ ก่อตัวขึ้นอย่างช้าๆ ยิ่งนานวันยิ่งส่งผลเสียต่อสุขภาพในระยะยาว
“การทำอาชีพนี้ก็มีความสุ่มเสี่ยง เนื่องจากต้องสัมผัสกับสารที่มีตะกั่วเป็นประจำทุกวัน ซึ่งมาจากขยะอิเล็กทรอนิกส์ โลหะ เหล็ก และทองแดงที่รับซื้อมาคัดแยกเอง ทำให้มีโอกาสรับสารโลหะหนักหรือตะกั่วเกินมาตรฐาน ส่วนการคัดแยกขยะที่รับซื้อมานั้นจะนำมาแยกออกเป็นหมวด ขยะอิเล็กทรอนิกส์ที่รับมาสามารถขายได้หมดยกเว้น โฟม เนื่องจากไม่มีคนรับซื้อ ส่วนขยะที่ขายไม่ได้จะทิ้งอย่างเดียว โดยนำไปทิ้งในบ่อขยะที่ห่างไกลจากหมู่บ้านและทำการเผาภายในนั้น ซึ่งมีขยะเข้าบ่อถึง 10-20 ตันต่อวัน” นายบุญเหลือ กล่าว
นายบุญเหลือ กล่าวเพิ่มเติมว่า บ่อขยะมีพื้นที่ประมาณ 20-30 ไร่ ซึ่งไม่พอต่อปริมาณขยะ หากไม่เผาก็จะเต็มบ่อ เพราะในแต่ละวันขยะเข้ามาหลายตัน โดยคนดูแลบ่อขยะจะเป็นคนเผาและมีเวลากำหนดให้ทิ้ง ซึ่งสามารถทิ้งได้เวลา 08.00-16.00 น.เท่านั้น และจะเผาในตอนกลางคืนเพื่อไม่ให้คนเห็น หากมีการลักลอบเผาสามารถแจ้งตำรวจได้ทันที แต่เดิมยังไม่มีกฎระเบียบเข้ามา ชาวบ้านที่หาเลี้ยงชีพในบ่อขยะมีการเผาขยะแบบตามใจ จนเกิดการเสียชีวิตถึง 2 รายสาเหตุเกิดจากการสูดควันจึงทำให้ปอดดำ
ส่วนการแก้ไขปัญหาเพื่อไม่ให้เกิดผลกระทบต่อพื้นที่ของชาวบ้านที่อยู่บริเวณรอบบ่อขยะ ผู้ว่าราชการจังหวัดกาฬสินธุ์ ได้นำงบมาช่วยตำบลโคกสะอาด ในการขุดเอาดินที่มีสารตกค้างนำไปทำลายอย่างถูกวิธีที่จังหวัดสระบุรี โดยรอบแรกเอาไปแล้ว 50 ตัน ส่วนรอบสองนำไป 150 ตัน และขุดคลองรอบบ่อขยะทำรั้วกั้น เพราะเกรงว่าจะกระทบกับนาข้าวและสัตว์ที่อยู่ข้างเคียง
นายเอ (นามสมติ) ชาวบ้านหนองเม็ก ตำบลโคกสะอาด อำเภอฆ้องชัย จังหวัดกาฬสินธุ์ กล่าวว่า เมื่อก่อนยังไม่มีใครดูแล จะเอาไปทิ้งเวลาไหนก็ได้ การห้ามไม่ให้เผาขยะทำไม่ได้เพราะขยะแต่ละวันเข้ามาหลายตัน พวกโฟมย่อยสลายไม่ได้ถ้าไม่เผาก็สะสมไปเรื่อยๆ ซึ่งเป็นปัญหาที่ยังแก้ไขไม่ได้ หากจะให้เลิกก็เลิกไม่ได้เพราะเป็นอาชีพที่ทำรายได้ดี
ทั้งนี้ “อยากให้หน่วยงานที่เกี่ยวข้องเข้ามาให้ความรู้แก่ผู้ที่ทำอาชีพนี้เกี่ยวกับการป้องกันตนเองจากการเก็บและเผาขยะอิเล็กทรอนิกส์ และอยากให้รัฐบาลสนับสนุนเตาเผา เพื่อให้ทางตำบลโคกสะอาดเผาขยะให้ถูกวิธี ไม่ให้เกิดมลพิษทางอากาศแก่คนในชุมชนที่อยู่ใกล้เคียง หากมีเตาเผาที่ถูกวิธีจะปลอดภัย มลพิษทางอากาศก็จะลดลง และขอฝากถึงผู้ที่ทำอาชีพนี้และหน่วยงานที่เข้ามาแนะนำการคัดแยกขยะให้ถูกวิธี อยากให้ปฏิบัติตาม เช่น การสวมถุงมือ รองเท้าบูท ผ้าปิดจมูก แว่นตา และที่กั้นเสียง โดยเฉพาะแว่นตาอยากให้ใส่เพราะตาเป็นสิ่งสำคัญมากเพื่อสุขภาพของคนที่ทำอาชีพนี้” นายบุญเหลือ กล่าว
ด้าน นายวสันต์ สุขบัญชาชัย นักวิชาการสาธารณสุข โรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพส่วนตำบล ตำบลโพธิ์ อำเภอโพนพิสัย จังหวัดหนองคาย เปิดเผยว่า การได้รับสารตะกั่วจากที่มีอยู่ในดิน อากาศ จากสิ่งแวดล้อมที่มีอยู่ เมื่อไอผง หรือละอองของตะกั่วสามารถเข้าสู่ร่างกายทางจมูก ปากหรือผิวหนัง ทำให้ซึมเข้าร่างกายจนเกิดละลายและสะสมทีละน้อยไปเรื่อยๆ จนถึงขั้นแสดงอาการ หากได้รับผงหรือละอองตะกั่ววันละ 2 มิลลิกรัม อาจเกิดพิษเรื้อรังทำลายสมอง ตับและไต จะมีอาการผิดปกติขึ้นภายใน 2-3 ปี
นายวสันต์ กล่าวเติมว่า เมื่อสารตะกั่วเข้าสู่ร่างกายแล้วจะกระจายไปยังส่วนต่างๆ ในร่างกาย คนที่ได้รับสารต้องไปตรวจเลือดที่โรงพยาบาลใกล้เคียงเพื่อไม่ให้รับสารเกินมาตรฐานและหากรับสารตะกั่วมากเกินจะทำให้มีอาการอาเจียน คลื่นไส้ นอนไม่หลับ แขนขาชา อารมณ์ฉุนเฉียว อ่อนเพลีย บางรายมีอาการชัก หากมีอาการก็ควรรีบไปพบแพทย์
ด้วยอาชีพ สภาพแวดล้อมที่อยู่อาศัยและแหล่งที่มาของอาหารหรือแหล่งที่มาของน้ำ ทางสำนักงานสาธารณสุขอำเภอฆ้องชัยได้แนะนำความปลอดภัยแก่การประกอบอาชีพให้กับชาวบ้าน อุปกรณ์ป้องกันเพื่อความปลอดภัย เช่น การใส่แว่นตาป้องกันดวงตาจากสารระเหย ใส่ผ้าปิดปากป้องกันการสูดดม สวมถุงมือเพื่อป้องกันอันตรายจากของมีคม สวมผ้ากันเปื้อนป้องกันสิ่งสกปรก และการสวมรองเท้าที่มิดชิด ป้องกันการถูกของมีคมบาด นอกจากนี้ยังมีการรักษาความสะอาด ที่ต้องปฏิบัติตามคำแนะนำอย่างเคร่งครัดของการใช้เครื่องมือและอุปกรณ์ให้ถูกต้องและปลอดภัย ห้ามหยอกล้อหรือเล่นในเวลาทำงาน สิ่งที่มีน้ำหนักมากควรช่วยกันยกหลายๆ คน และปฏิบัติตามกฎหรือสัญลักษณ์ของความปลอดภัยทุกครั้ง
